Nuşirevan ELÇİ

Hukukçu, Şırnak Baro Başkanı

Kürt sorununu nasıl tanımlarsınız?

''Kürtler bakan, başbakan olabilirler ama Kürt olamazlar''

Kürt sorunu Kürtlerin kültürel, siyasal, sosyal temel hak ve özgürlüklerinin ihlali sorunudur. Kürtlerin tarihsel süreçte yok sayılmaları, inkâr edilmeleri, asimilasyona tabi tutulmaları, bunlar yeterli olmayınca katliamlara, faili meçhullere, zorunlu göçe maruz bırakılmalarıdır Kürt sorunu. İnkar ve asimilasyonun boyutları zamana göre farklılıklar arz etse de, Kürtlerin temel hak ve özgürlükleri tanınmış eşit yurttaşlar olarak kabul gördüklerini söylemek bugün dahi mümkün değildir. Bazı kavramlar sadece sözle tanımlanamaz. “Eşit yurttaşlık” talebine verilen “Kürtler bakan, başbakan bile olabiliyor bu ülkede” cevabı bunun en temel göstergesidir. Kürtler bakan, başbakan olabilirler ama Kürt olamazlar. Kürt kalırlarsa da onları o makamlarda uzun süre tutmazlar. Eşit yurttaşlık hukuki bir tanımdır ve “kendini yönetme hakkı”nı da içermektedir. Kürt sorunu, Kürtlerin adına ister özerklik, ister federasyon, ister güçlü yerel yönetim deyin kendi kendilerini yönetememe sorunudur.

MİT-İmralı sürecini, mevcut görüşmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

“Büyümek ve yükselmek isteyen bir ülke kendi içindeki halkı ile savaş sürdüremez.”

Ülkede adı dillendirilmeyen düşük yoğunluklu bir savaş yaşanmakta, hemen her gün gencecik insanlarımız hayatını kaybetmektedir. Deyim yerindeyse ülke yoksul Kürt ve Türk gençlerin mezarlığı haline gelmiştir. Bu kanı durduracak her tür önlemi almak, her tür görüşmeyi yapmak devlet olmanın sonucudur. Dünyayı yeniden keşfetmiyoruz. Önümüzde bu şekilde sorunlar yaşamış, müzakere ile sorunlarını çözmüş ülkeler var. İngiltere IRA ile 15 yıl boyunca müzakere yürüttü. İspanya- Eta görüşmeleri yıllarca sürdü. Ülkesinin ve vatandaşlarının geleceğini düşünen, büyümek ve yükselmek isteyen bir ülke kendi içindeki halkı ile savaş sürdüremez. Hele Türkiye gibi Ortadoğu’nun hamiliğine soyunan bir ülkenin kendi Kürtleri ile barışmadan başka ülkelere demokrasi havariliği yapması dış dünyada ciddiye alınacak bir durum değildir. Mit- İmralı görüşmelerini de bu emvalde değerlendirmek gerekmektedir. Ak Parti hükümeti çok ciddi bir halk desteği ile iktidardadır. Halk bu desteği Kürt sorununu çözeceği inancıyla vermiştir. Kabul edelim ya da etmeyelim bugün Kürtlerin en önemli temsilcisi PKK ve Abdullah Öcalan’dır. Kaldı ki amaç silahların susması ise devletin muhatabı da PKK ve Abdullah Öcalan’dır. Bu durumda süreci ve görüşmeleri desteklemek, önünü açmak, yardımcı olmak kendisine demokrat diyen, kanın durmasını isteyen her vatandaşın boynunun borcudur. Daha önce de paylaşmıştım. Görüşmelerin her ayrıntısının kamuoyuyla paylaşılmasının sürece zarar vereceğine inanıyorum. Elbette Kürtlerin de Türklerin de gelişmeler konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir. Ancak son dönemde gazetelere yansıyan tutanaklara gösterilen tepkiden de anlaşılacağı gibi, kamuoyu her ayrıntıya hazır değildir. Asli konularda tıkanma yaşandığı taktirde toplumun görüşüne başvurulmalı ve gerekirse referanduma gidilmelidir.

PKK, Kürt sorununun neresinde sizce?

“PKK Kürt sorununun sebebi değil, sonucudur”

PKK Kürt sorununun sebebi değil, sonucudur. PKK’den önce de 27 Kürt isyanı olmuştur. Ancak Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan itibaren devlet politikası değişmemiş, Kürt inkârı devam etmiştir. Kürtlerin en basit talepleri dahi “bölücülük” olarak adlandırılmıştır. Kürtler hiçbir zaman silahı çözüm olarak görmemişler, kendilerine başka yol bırakılmayınca, tüm siyasi ve legal alanlar Kürtlere kapatılınca ele silah almışlardır. Bugün silahı elinde tutan PKK olmasına rağmen, en üst yetkililerinin ağzından “silahın çözüm olamayacağını” deklere etmektedir.

Mevcut konjonktürde silahlardan arındırılmış, barış temelli bir 'Kürt Baharı' olabilir mi?

“Gelecek günler hem Kürtlerin hem de Türkiye’nin baharı olacaktır.”

Barış temelli bir Kürt baharı elbette mümkündür. Kürtlerin de yaşadığı Ortadoğu’da siyaset çok kaygan bir zeminde yapılmaktadır. Siyaseti sadece Ortadoğu halkları belirlememektedir. Siyaset gündemini belirleyen, yöneten güçlerin fazlalığı Kürtler gibi bu bölgedeki halkların kendi kaderlerini tayin edebilme olasılıklarını da çoğu zaman olumsuz etkilemektedir. Siyasi zeminin kayganlığından kaynaklı olarak hem Kürtlerin hem de diğer halkların siyaseten hata yapma şansları bulunmamaktadır. Dengeler her an değişebilmekte, lehe ve aleyhe dönebilmektedir. Bu hususta da Kürtler kadar Türkiye’nin tavrı ve yaklaşımı da önem arz etmektedir. Keza Türkiye’nin hem kendi Kürtlerine hem de komşu ülkelerdeki Kürtlere yaklaşımı, politikası Kürtler ve Türkiye’nin geleceği açısından son derece mühimdir. Türkiye Kürtlerle ortaklaşarak Ortadoğu politikasını belirleyen bir güç konumuna gelebilecektir. Irak Kürdistan Federe Yönetiminin kuruluşu öncesinde Türkiye halkında yaratılan Kürtlerin bölüneceği korkusu aradan geçen yıllarda boşa çıkmıştır. Bu dönemde Irak Kürtlerine karşı alınan tavır Türkiye Kürtlerini de kırmıştır. Irak Kürdistan Federe yönetimi Saddam dönemi ile kıyaslandığında Türkiye’yi hem ekonomik hem de siyasal anlamda daha güçlü hale getirmiştir. O gün yapılan hatalardan bugün kurulan dostane ilişkiler ile dönülmüştür. Bugün Suriye’de aynı sancılar yaşanmakta ve Türkiye aynı Irak Kürdistan Federe yönetiminin kuruluş aşamasında olduğu gibi net tavrını belirleyememektedir. Suriye’deki Kürtlerin siyasal kazanımlar elde etmeleri durumunda bu husus tıpkı Irak’ta olduğu gibi Türkiye’nin lehine bir gelişme olacaktır. Ancak bunun için de Türkiye’nin Suriye Kürtlerinin kazanımları önünde engel olur görüntüsünden kurtulması gerekmektedir. Irak Kürtleri ile kurulan dostluğa kadar kaybedilen zaman Suriye Kürtlerinde de kaybedilmemelidir. Türkiye ve Kürtler doğru siyaseti uygularlarsa gelecek günler hem Kürtlerin hem de Türkiye’nin baharı olacaktır.

Sizce Kürt meselesi nasıl çözülür?

“Toplumun büyük çoğunluğu, ülkücü çevreler dahil çözümü arzulamaktadır.”

Öncelikle müzakere sürecinde tarafların samimi ve cesur olmaları, süreci iyi yönetmeleri gerekmektedir. Taraflar arasında yüz yıldır yaratılmış bir güvensizlik olduğu gözetilmelidir. Bu güvensizlikten dolayı çözümü istemeyen çevrelerin provokasyonlarından da daha kolay etkilenilmektedir. İktidar partisinin Meclisteki sayısal üstünlüğü, temsil oranı, Sayın Başbakanın güçlü lider konumunun çözüme olumlu etki yapacağına inanmaktayım. Ancak Sayın Başbakanın çevresinde ülkücü gelenekten gelen ve seçim bölgesi de milliyetçi olduğundan tekrar seçilme kaygısı taşıyan milletvekilleri ile tek parti anlayışıyla şekillenmiş bir kısım teknokrat ve bürokratlar ve milliyetçilik duyguları ön planda olan danışmanlar bulunmaktadır. Başbakanın sorunu çözmeye olan inancının bu şahıslarca olumsuz etkilendiğini gözlemlemekteyiz. Toplumun büyük çoğunluğu, ülkücü çevreler dahil çözümü arzulamaktadır. Silahla sorunun çözülemeyeceğini toplum kabul etmiştir.

Çatışma dönemlerinde çıkarılan TCK ve Terörle Mücadele kanunundaki Kürt sorununun tartışılmasını engelleyen yasa maddeleri kaldırılmalı, ifade özgürlüğü koşulsuz sağlanmalıdır. Kürt sorununun her yönüyle tartışılacağı bir ortam yaratılmalıdır. Silaha ve şiddete başvurulmadığı sürece ayrılmayı savunanların d, hi ceza tehdidi ile karşılaşmaması gerekmektedir. Fikirler özgürce tartışılmaya başlandığı zaman, Kürtler taleplerini ortaya koyabilecek gerçek bir müzakere ortamı yaratılabilecektir. Bundan sonra tarafların anlaştıkları ve anlaşmadıkları hususlar kamuoyu ile paylaşılır ve gerekirse referanduma gidilir. Elbette bu süreçte anayasa çalışmalarının da tamamlanması ve tüm vatandaşların eşit ve adil biçimde temsil edildiği, Kürtlerin taleplerinin güvenceye kavuşturulduğu bir anayasa yapılması gerekmektedir.

Başbakanın “PKK silahlarını teslim etsin, yurtdışına çekilsin” şeklindeki beyanının gerçekliği yansıtmadığı kanaatindeyim. PKK denilen 3-5 kişi değil. Büyük bir çoğunluğunun aileleri burada yaşıyor. Barışın sağlanması durumunda geçmişte yapılanların üzerine sünger çekilip 76 milyon insanın etnik ve dini inancı ne olursa olsun gönüllü beraberliğin sağlanması, toplumda eksikliğini gördüğümüz empati ve sempatinin tesisi gerekiyor.